Eind januari 2023 worden de twee kamerkoren Collegium Vocale Zutphen en Poco Più samen een groot koor van ruim 70 zangers. Onder leiding van Saskia Regtering, de dirigent van beide koren, klinkt muziek voor koor en orgel van Joseph Jongen, Arvo Pärt en Valentin Silvestrov. Wim Roelfsema is de organist. In dit programma staan twee componisten centraal: Joseph Jongen (1873-1953) en ArvoPärt (* 1935). Hoewel het in eerste instantie lijkt of deze componisten weinig overeenkomsten hebben, is het verrassend hoe de composities die wij uitvoeren bij elkaar passen.
Joseph Jongen is een Waalse componist, in 1873 in Luik geboren. Hij stond bekend als een meester in harmonie en fuga en was een virtuoos organist. Tijdens het eindexamen orgel aan het Luikse conservatorium werd de kandidaten gevraagd één van de drie thema's te kiezen en daarover te improviseren. Tot stijgende verbazing van de jury en het publiek speelde Jongen ruim een half uur, waarbij hij alle drie de thema's met elkaar wist te verbinden en afsloot met een indrukwekkende fuga. Dit talent voor het schrijven in contrapuntische stijl en daar een heel eigen kleur aan te geven is goed terug te horen in de Mis opus 130 die op ons programma staat. In het Gloria en het Credo maakt Jongen volop gebruik van allerlei fuga's, waaraanhij dan net die andere draai weet te geven waardoor wendingen regelmatig een grote verrassing zijn. Daarnaast klinken er prachtige akkoorden, majestueus en indrukwekkend.
Het schijnt dat hij pas in staat was deze Mis te voltooien, toen bleek dat zijn zoon in 1945 bevrijd was door de Amerikanen, uit handen van de Gestapo die hem in 1943 oppakten. Grote opluchting klinkt in de grote delen Gloria, Credo en vooral ook in het Sanctus. De buitenste hoekdelen, het Kyrie en het Agnus Dei zijn meer ingetogen. In het Dona Nobis Pacem waar het Agnus Dei mee eindigt lijkt Jongen terug te keren naar rust en eenvoud en weet hij de kern 'geef ons vrede' zo te treffen dat het in al zijn eenvoud raakt en emotioneert.
Deze eenvoud karakteriseert ook de indrukwekkende composities van Arvo Pärt die wij zullen uitvoeren. Pärt is een van de bekendste hedendaagse componisten die in het begin van zijn leven als componist veel experimentele muziek maakte en aanvankelijk vooral seriële muziek schreef. Zijn lange spirituele zoektocht en zijn hang naar het mystieke bracht hem bij de Russisch Orthodoxe Kerk en de muziek daar inspireerde hem tot het schrijven van hele andere composities, veel ingetogener en met ruimte voor contemplatie en gebed. Een prachtig voorbeeld daarvan is Triodion. Dit werk bestaat uit drie Odes die steeds eindigen in een meditatief 'have mercy upon us', 'save us' en 'pray unto God for us'. Deze meditatieve sfeer isook prachtig in Salve Regina, een werk dat Pärt voor verschillende bezettingen schreef en die wij uitvoeren in de versie voor koor en orgel.
In deze huidige tijd van oorlog laat Da Pacem Domine ons niet onberoerd: Geef vrede, o God, in deze dagen Omdat er niemand is die voor ons zal vechten, Behalve U, O God.
Het lukt Pärt ongelooflijk goed de muziek voor zich te laten spreken, volledig in dienst van deze tekst. Net als Pärt heeft ook Valentin Silvestrov een metamorfose van experimentele naar verstilde, gewijde muziek gemaakt. Pärt heeft een enorme bewondering voor Silvestrov's muziek en vice versa. De sfeer die beide componisten weten te creëren in hun composities kent dan ook veel overeenkomsten. Silvestrov heeft A Prayer for Ukraine geschreven in 2014, bij de strijd om de Krim en omschrijft het zelf als zijn manier om te strijden tegen de oorlog in Oekraïne. Wij willen ons met het uitvoeren van dit werk verbonden voelen met de inwoners van Oekraïne, maar vooral willen we laten horen dat muziek geen grenzen kent en ons allen kan blijven verbinden.
Wij voeren dit concert twee maal uit: op zaterdag 28 januari n2023 om 20:00 in de Grote Kerk in Elst, en op zondag 29 januari 2023 om 15:00 in de Walburgiskerk in Zutphen. Kaarten kosten &eur; 20,- en slechts € 1,- voor personen jonger dan 25 jaar. Ze zijn verkrijgbaar via deze site. De digitale flyer vind je hier.
